თითის ანაბეჭდები და კონტროლი – სად მიდის თქვენზე ინფორმაცია, როდესაც საზღვარზე, ან თავშესაფრის მოთხოვნისას, ანაბეჭდებს გიღებენ?! ყველა ეს ინფორმაცია იტვირთება ბიომეტრიული მონაცემების ევროპულ სისტემში EURODAC.

EURODAC (European Dactyloscopy) არის ევროკავშირის ცენტრალიზებული მონაცემთა ბაზა, რომელიც შეიცავს თავშესაფრის მაძიებლებისა და ევროკავშირის ტერიტორიაზე უკანონოდ შესული პირების დაქტილოსკოპიურ (თითის ანაბეჭდების) მონაცემებს.

ეს სისტემა შეიქმნა დუბლინის რეგულაციის (Regulation (EU) No 603/2013) განმახორციელებელ მექანიზმად, რომლის მიზანია თავშესაფრის განაცხადების განხილვის ოპტიმიზაცია და ევროკავშირის წევრ სახელმწიფოებს შორის თავშესაფრის მენეჯმენტის ეფექტური გადანაწილება და ის ამავდროულად ეხმარება სამართალდამცავ ორგანოებს საერთაშორისო დანაშაულისა და ტერორიზმის წინააღმდეგ ბრძოლაში.

EURODAC-ის რეგულაციის თანახმად, ევროკავშირის წევრი სახელმწიფოები ვალდებულნი არიან 14 წლის და უფროსი ასაკის პირთაგან აიღონ თითის ანაბეჭდები შემდეგ შემთხვევებში:

• თავშესაფრის მაძიებლები – პირები, რომლებიც ევროკავშირის ტერიტორიაზე თავშესაფარს ითხოვენ.
• საზღვრის უკანონო გადამკვეთები – მესამე ქვეყნის მოქალაქეები ან მოქალაქეობის არმქონე პირები, რომლებიც დაკავებულნი არიან ევროკავშირის გარე საზღვრის უკანონო გადაკვეთაში.
• უკანონო მიგრანტები – პირები, რომლებიც ევროკავშირის ტერიტორიაზე უკანონოდ იმყოფებიან და შესაძლოა, სხვა ქვეყანაში თავშესაფრის მაძიებლებად იყვნენ დარეგისტრირებული.

EURODAC-ის მონაცემთა ბაზაში მონაცემები ინახება განსხვავებული ვადით, დამოკიდებულია პირის სტატუსზე:

• თავშესაფრის მაძიებლების თითის ანაბეჭდები ინახება 10 წლის განმავლობაში, თუ მათ არ მიიღეს ევროკავშირის ან ასოცირებული ქვეყნის მოქალაქეობა.
• საზღვრის უკანონო გადამკვეთების მონაცემები ინახება 18 თვის განმავლობაში.
• უკანონოდ მყოფი პირების მონაცემები ინახება მხოლოდ ამოწმების პროცესის დასრულებამდე და შემდეგ იშლება.

სამართლებრივი რეგულირება

დუბლინის რეგულაცია და მისი კავშირი EURODAC-თან

EURODAC დუბლინის რეგლამენტთან მჭიდროდ არის დაკავშირებული. ეს რეგულაცია განსაზღვრავს, რომელ სახელმწიფოს ეკისრება თავშესაფრის განაცხადის განხილვის ვალდებულება. თუ EURODAC-ით დადგინდება, რომ პირი უკვე დარეგისტრირებულია თავშესაფრის მაძიებლად სხვა ქვეყანაში, მაშინ მისი საქმე სწორედ ამ ქვეყანაში უნდა განიხილოს.

მონაცემთა დაცვის წესები

EURODAC-ის მონაცემთა დამუშავება ხდება GDPR-ისა (General Data Protection Regulation) და ევროკავშირის მონაცემთა დაცვის სპეციალური რეგულაციის ფარგლებში. მონაცემები ანონიმურია და არ შეიცავს სახელს, გვარს, დაბადების თარიღს ან ფოტოსურათს. ამით უზრუნველყოფილია პირადი ცხოვრების დაცვა და მონაცემთა მიზნობრივი გამოყენება.

სამართალდამცავი ორგანოების წვდომა

2015 წლიდან EURODAC-ის მონაცემებზე წვდომა ევროპოლისა და ევროკავშირის წევრი სახელმწიფოების პოლიციისა და სასაზღვრო სამსახურებისათვის დაშვებულია. ეს წვდომა გამოიყენება საერთაშორისო დანაშაულისა და ტერორიზმის წინააღმდეგ ბრძოლისთვის.

თავშესაფრის მაძიებლებისთვის გამოწვევები

• “ორმაგი განაცხადების“ პრევენცია – EURODAC ხელს უშლის თავშესაფრის მაძიებლებს სხვადასხვა ქვეყანაში ერთდროულად ან რამდენიმეჯერ განაცხადის შეტანაში.
• პერსონალური მონაცემების დაცვის საკითხები – მიუხედავად იმისა, რომ პირადი მონაცემები ანონიმიზებულია, არსებობს შეშფოთება მონაცემთა უსაფრთხოების და ევროკავშირის გარეთ გადაცემის რისკებზე.
• სამართლებრივი და ჰუმანიტარული ასპექტები – კრიტიკოსების აზრით, EURODAC უფრო მეტად ემსახურება მიგრაციის კონტროლს, ვიდრე თავშესაფრის მაძიებლების უფლებების დაცვას.

სამართალდამცავი ორგანოებისთვის მნიშვნელობა

• არალეგალური მიგრაციის კონტროლისთვის
• ტრანსნაციონალური დანაშაულისა და ტერორიზმის წინააღმდეგ ბრძოლისთვის
• ევროკავშირის ქვეყნების შიდა კოორდინაციისთვის

კრიტიკა და შემდგომი განვითარების პერსპექტივები

EURODAC-ის ყველაზე დიდი კრიტიკა დაკავშირებულია თავშესაფრის მაძიებლების უფლებების შესაძლო დარღვევებთან, რადგან ისინი, შესაძლოა, უფრო მეტად აღიქმებოდნენ „უსაფრთხოების რისკად“ და არა დაცვას საჭირო პირებად. გარდა ამისა, ევროპაში მიგრაციული კრიზისის ფონზე მიმდინარეობს დისკუსია EURODAC-ის გაფართოების და მონაცემთა შენახვის წესების გადახედვის შესახებ.

დასკვნა

EURODAC წარმოადგენს ევროკავშირის ერთ-ერთ ყველაზე მასშტაბურ ბიომეტრიულ მონაცემთა ბაზას, რომელიც ემსახურება მიგრაციის მენეჯმენტს, უსაფრთხოების გაძლიერებას და თავშესაფრის სისტემის ეფექტურობას. თუმცა, მისი მუშაობა იწვევს ჰუმანიტარულ და სამართლებრივ დისკუსიებს, რაც დაკავშირებულია პირადი მონაცემების დაცვასა და თავშესაფრის მაძიებლების უფლებებთან. მიუხედავად არსებული გამოწვევებისა, EURODAC ევროკავშირის მიგრაციის პოლიტიკისა და სამართალდამცავი სისტემის ერთ-ერთი მთავარი ინსტრუმენტი რჩება და მისი როლი, სავარაუდოდ, მომავალშიც კიდევ უფრო გაიზრდება.

წყარო: https://ermes.tv/